GIÁM SÁT CHUYÊN MÔN VÀ THIẾT LẬP CHỈ SỐ THỜI GIAN THỰC: KỸ THUẬT HỌC THÍCH HỢP DÀNH CHO CƠ SỞ Y TẾ CÒN THIẾU NGUỒN LỰC

Nhu cầu sử dụng và phân tích dữ liệu giám sát chất lượng, kịp thời ra quyết định điều chỉnh, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng và an toàn người bệnh là rất cần thiết, nếu không muốn nói là không thể thiếu khi thực hiện định hướng quản trị dựa trên bằng chứng trong lĩnh vực y tế.

Để đạt được điều đó, trước hết cần phải số hoá dữ liệu giám sát chất lượng một cách hiệu quả, nghĩa là người giám sát phải giảm công sức làm việc trên hệ thống mới khi so sánh với giám sát bằng phiếu viết tay. Điều này mới nghe có vẻ là hiển nhiên, nhưng thực tế đôi khi khá phũ phàng, nhất là đối với các quy trình và hoạt động có thời gian thực hiện ngắn như vệ sinh tay thường quy (mỗi cơ hội thực hiện từ 30-60 giây). Câu chuyện có thực của nhóm giám sát kiểm soát nhiễm khuẩn tại bệnh viện Nhi đồng 1 về việc số hoá giám sát vệ sinh tay trên biểu mẫu trực tuyến Google từ năm 2017 đã thất bại, vì thời gian người giám sát nhập liệu còn dài hơn người thực hành vệ sinh tay. Hơn nữa, người giám sát còn phải chịu áp lực giám sát cùng lúc nhiều cơ hội vệ sinh tay. Một trở ngại khác là độ ổn định của kết nối Internet ở hiện trường giám sát, khi mức độ phủ sóng Wifi toàn viện chưa đạt yêu cầu. Những biểu mẫu trực tuyến khác cũng đã được thử nghiệm, cho phép cài đặt ứng dụng trên thiết bị di động để giải quyết vấn đề kết nối Internet nhờ tính năng lưu dữ liệu tạm thời (cho phép nhập dữ liệu giám sát trong thạng thái off-line), nhưng hiệu quả vẫn chưa cao do vẫn còn nhập liệu trùng lặp, một đặc tính khó điều chỉnh của các mẫu nhập liệu đơn lẻ. Còn nếu đơn giản quá mức các thông tin liên quan phân nhóm như khoa thực hiện, nhóm đối tượng… thì không có đủ thông tin để xác định khu vực ưu tiên can thiệp. Một trở ngại khác lớn hơn nhiều cần phải kể đến của mẫu nhập liệu đơn lẻ là khả năng xác thực dữ liệu (data validation), nhằm đảm bảo chất lượng dữ liệu. Các tính năng này thường không được hỗ trợ hoặc rất giới hạn đối với các ứng dụng biểu mẫu riêng lẻ.

Biểu mẫu giám sát thiết kế kiểu cha-con (nested form) trên ứng dụng giúp giảm thời gian nhập liệu cho người dùng.

Trở ngại thứ hai là sự chậm trễ trong phân tích dữ liệu và công bố thông tin về dữ liệu giám. Các nhóm giám sát sẽ tải dữ liệu từ hệ thống dưới định dạng Excel mỗi tuần (hoặc tháng), phân tích và gửi kết quả qua thư điện tử. “Giá trị sử dụng” của các thông tin từ dữ liệu giám sát này thường rất ngắn. Vì vậy, kết quả phân tích dữ liệu mỗi tháng đôi khi đã quá chậm để xử lý vì sự cố có thể đã xảy ra. Nếu muốn có thông tin sớm hơn có thể tải dữ liệu mỗi tuần, thậm chí mỗi ngày nhưng như vậy sẽ mất nhiều thời gian. Việc phân tích được thực hiện trên Excel, cũng khá tiện lợi khi số liệu còn ít. Nhưng với hệ thống giám sát phức tạp của một bệnh viện có đến 50 khoa phòng, cùng số quy trình chuyên môn đến hàng trăm, thậm chí hàng nghìn thì quy mô dữ liệu sẽ nhanh chóng đạt đến giới hạn triệu dòng. Nếu giám sát trên mẫu trực tuyến (Google form hoặc Microsoft form), việc phân tích có thể thực hiện ngay trên cơ sở dữ liệu trực tuyến (sheet) và công bố theo thời gian thực thông qua các cổng tương tác người dùng như Google Sites (nếu sử dụng hệ sinh thái Google). Nhưng điều này không giải quyết được vấn đề giảm thời gian nhập liệu đã nói ở trên.

Từ năm 2016-2021, nhóm giám sát bệnh viện Nhi đồng 1 đã từng bước trải nghiệm các mẫu trực tuyến trên nền tảng ONA/ODK-Enketo, tải dữ liệu về dưới định dạng Excel và phân tích bằng R-markdown (ngôn ngữ R) để tự động hoá một phần hoạt động (có thể xuất báo cáo phân tích khá nhanh dưới các định dạng .pdf, .html hay .doc), nhưng vẫn còn gặp trở ngại ở khâu kết nối dữ liệu tự động từ hệ thống giám sát đến hệ thống phân tích do sử dụng ứng dụng miễn phí (chi phí mỗi tháng để sử dụng kết nối dữ liệu qua API trên ONA khá cao đến 200 USD/tháng). Hơn thế nữa, việc thiết lập hệ thống phân tích trực tuyến bằng R-markdown cần sử dụng dịch vụ RStudio cũng là dịch vụ trả phí (và hiện tại chỉ có gói dịch vụ dành cho doanh nghiệp với chi phí rất cao khoảng 5.000 USD/tháng). Đồng thời, việc đào tạo người dùng sử dụng R-markdown là khá phức tạp nên khả năng nhân rộng cho nhiều bệnh viện còn thiếu nguồn nhân lực về công nghệ thông tin là rất khó khăn. Một số nền tảng miễn phí cho phép tạo ứng dụng thu thập dữ liệu trực tuyến, giải quyết được vấn đề kết nối Internet “chập chờn”, nhưng chưa tương thích tốt đa nền tảng (sử dụng tốt cho cả máy tính, máy tính bảng và điện thoại thông minh), hoặc có một số giới hạn về người dùng nên chỉ có thể quản lý người dùng cuối dựa vào thiết bị, không thể dựa vào tài khoản, nên không đảm bảo tính tiện lợi và kiểm soát tốt người dùng.

Bảng điều khiển chỉ số được thiết lập bằng R-markdown (ngôn ngữ R)

Để giải quyết các trở ngại đã nêu trên và có được kết quả phân tích dữ liệu thời gian thực, cần có một ứng dụng tích hợp 2 chức năng giám sát và phân tích dữ liệu trực tuyến, tương thích đa nền tảng. Nhóm cải tiến gặp trở ngại tiếp theo là chi phí phát triển các ứng dụng trực tiếp từ dòng lệnh (code) là quá cao đối với khả năng chi trả của hầu hết cơ sở y tế còn thiếu nguồn lực, còn thành viên của nhóm là những người không được đào tạo về công nghệ thông tin. Qua tìm hiểu các xu hướng phát triển ứng dụng hiện nay, nhóm nhận thấy có thể tự phát triển các ứng dụng trên các nền tảng hỗ trợ thiết kế ứng dụng ít dùng code (Low code). Có 2 nhà cung cấp dịch vụ lớn thuộc nhóm này mà không cần sử dụng dịch vụ của bên thứ ba là Miscrosoft (Power App) và Google (Appsheet). Nhiều nền tảng phát triển ứng dụng của bên thứ ba khác có giao diện đẹp, thiết kế khá dễ dàng nhưng có thể không kiểm soát tốt tệp nguồn cơ sở dữ liệu nên nhóm cải tiến không chọn lựa, vì chúng tôi ưu tiên tính hiệu quả cao hơn yêu cầu thẩm mỹ cho người dùng cuối. Mỗi nhà cung cấp dịch vụ có ưu và nhược điểm riêng, nhưng do chính sách cho phép sử dụng tài khoản miễn phí không giới hạn thời gian của Google Appsheet (một tài khoản core được phép sử dụng 9 tài khoản free để sử dụng ứng dụng ở trạng thái prototype) nên chúng tôi chọn lựa nền tảng này để phát triển. Trong thời gian dịch COVID-19, nhà cung cấp dịch vụ còn cho phép sử dụng mã khuyến mãi miễn phí tài khoản Core nên nhóm được trải nghiệm miễn phí, trước khi quyết định sử dụng dịch vụ trả phí khi cần mở rộng nhu cầu sử dụng. Về dịch vụ dữ liệu trên cloud, tài khoản Gmail miễn phí đã sẵn có dịch vụ Google Drive (15GB) tạm đủ cho ứng dụng này. Nếu cần thiết có thể mở rộng lên 100GB với chi phí chấp nhận được.

Giao diện dashboard chỉ số trên ứng dụng giám sát vệ sinh tay

Bằng kỹ thuật thiết kế quen thuộc của các mẫu nhập liệu kiểu cha-con (nested form) được tích hợp trên ứng dụng đã giúp giảm đáng kể thời gian nhập liệu. Nhóm cải tiến định dạng dữ liệu có-không thành kiểu số nhị giá (0-1) để giảm số lần chạm của người dùng và có thể sử dụng tiện lợi dữ liệu này trong các mô hình phân tích sâu hơn dành cho biến nhị giá, đồng thời sử dụng các lệnh mã hoá lại các trị (recode) để có được dữ liệu mong muốn cho khâu phân tích dữ liệu tiếp theo nhằm đo lường các chỉ số liên quan đến vệ sinh tay cho các loại kỹ thuật vệ sinh tay được chọn theo cơ hội.

Với nền tảng này, nhóm có thể vừa thiết kế vừa sử dụng ứng dụng nên rất thuận lợi để từng bước phát triển các gói ứng dụng phục vụ nhu cầu quản lý theo thời gian. Bằng cách thiết lập yêu cầu đăng nhập ứng dụng và phân quyền truy cập, người quản trị hoàn toàn có thể theo dõi chi tiết hoạt động của từng nhân viên theo thời gian trên bảng điều khiển theo thời gian thực, nhằm kiểm soát tốt tiến độ công việc.

Tính năng thiết lập biểu đồ hạn chế trên Appsheet, khó có thể thực hiện các biểu đồ phức tạp trong quản trị như biểu đồ kiểm soát. Nhóm đã khắc phục bằng giải pháp đơn giản thông qua sử dụng các hàm phân tích trên Google sheet (tương tự như trong Excel, vốn khá quen thuộc với nhân viên văn phòng), sử dụng kết quả này làm nguồn để thiết lập biểu đồ ngay trên Google sheet và xuất bản trên Google sites. Đồng thời, dùng dữ liệu này làm nguồn cho các bảng điều khiển (dashboard) trên Appsheet. Nếu cần thiết hoặc có nhu cầu thiết lập các bảng điều khiển phức tạp hơn có thể sử dụng dịch vụ Data Studio của chính hệ sinh thái Google. Bạn hoàn toàn có thể sử dụng hàm truy vấn dữ liệu trong Google Sheet để tổng hợp dữ liệu làm nguồn cho dashboard chỉ số một cách chuyên nghiệp mà không cần phải được đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin.

Chỉ sau 1 tháng từ khi tìm hiểu và bắt đầu phát triển ứng dụng, nhóm đã bước đầu hoàn thiện và đưa vào sử dụng ứng dụng giám sát vệ sinh tay, giám sát tuân thủ quy trình kỹ thuật, quản lý hoạt động sáng kiến - cải tiến chất lượng. Người dùng ứng dụng đánh giá điểm hài lòng trên 10 tiêu chí đánh giá tính năng của ứng dụng khá cao trên 4,3 (thang điểm Likert-5) và toàn bộ hoạt động giám sát vệ sinh tay đã được số hoá hoàn toàn, liên thông từ giám sát đến phân tích dữ liệu theo thời gian thực. Các khoa phòng cũng có thể xem chỉ số thực hiện của họ theo thời gian thực để xác định mục tiêu cải tiến liên tục.

Giao diện ứng dụng giám sát quy trình kỹ thuật: Cho phép xem chỉ số thời điểm, phân tích khuynh hướng bằng biểu đồ kiểm soát và phân tích khung năng lực sai thường gặp để định hướng hoạt động đào tạo liên tục.